Ontdek de verborgen schatten van de prachtige "Bergen Ontdek" route, een betoverende fietsroute van 17 kilometer die begint bij de Grotestraat in Well. Parkeer gemakkelijk bij Kloosterhof of aan de Weideweg en laat je avontuur beginnen.
Deze route voert je langs een adembenemend landschap en enkele van de meest intrigerende bezienswaardigheden van de regio. Begin je verkenning bij het sfeervolle Kerkhof met de kapel in Well, een oase van rust en spiritualiteit aan de Maas.
Vervolg je reis naar het imposante Kasteel Well, een monument van historische pracht en praal dat je terugvoert naar lang vervlogen tijden. Bewonder vervolgens de pittoreske Kapel Well, waar de serene atmosfeer je ziel zal omarmen.
Onderweg word je getrakteerd op adembenemende uitzichten in Nationaal Park de Maasduinen, een paradijs voor natuurliefhebbers en avonturiers. Geniet van de rustige wateren van het Leukermeer en het Reindersmeer, waar de natuurlijke schoonheid je zal betoveren.
Verken onderweg ook het indrukwekkende Natuurpark Ooijen-Wanssum, waar weidse landschappen en serene waterwegen samenkomen in een harmonieuze symfonie van natuurlijke pracht.
De "Bergen Ontdek" route belooft een onvergetelijke ervaring te worden, vol natuur, geschiedenis en avontuur. Dus stap op je fiets, laat je leiden door het pad en ontdek de verborgen pareltjes van Well en haar betoverende omgeving.
Laat je verrassen door de betoverende diversiteit van de "Alle Grenzen Voorbij" route, een avontuurlijke fietsroute van 28 kilometer die begint bij de Wezerweg in Well. Parkeer gemakkelijk op de ruime parkeerplaats aan de Wezerweg zuid en maak je klaar voor een onvergetelijke reis.
Deze route neemt je mee op een ontdekkingstocht langs enkele van de meest indrukwekkende bezienswaardigheden van de regio. Je komt langs het majestueuze Kasteel Well, een symbool van historische pracht en praal dat je terugvoert naar lang vervlogen tijden.
Vervolg je reis naar de imposante Kasteelruïne Geijsteren, waar de ruïnes getuigen van een bewogen verleden en een ongeëvenaarde atmosfeer van mysterie en grandeur uitstralen.
Onderweg kom je ook langs de rustieke Antonius Abt Kapel in Aijen, een oase van bezinning te midden van het weelderige groen. Bewonder vervolgens de natuurlijke schoonheid van de UNESCO Maasheggen, een prachtig landschap dat doordrenkt is met geschiedenis en biodiversiteit.
Eindig je ontdekkingstocht met een verkenning van Nationaal Park de Maasduinen, waar uitgestrekte bossen, schilderachtige heidevelden en glinsterende vennen op je wachten. Laat je betoveren door de serene rust en natuurlijke pracht van dit adembenemende natuurgebied.
De "Alle Grenzen Voorbij" route belooft een onvergetelijke ervaring te worden, vol geschiedenis, natuur en avontuur. Dus stap op je fiets, laat je leiden door het pad en ontdek de verborgen schatten van Well, Geijsteren, Aijen en de schitterende natuur van Nationaal Park de Maasduinen.
Hier in het bos lag, aan het begin van de Wezerweg, een leeg barakkenkamp, dat in de Tweede Wereldoorlog als arbeidskamp van de Nederlandse Arbeids Dienst (N.A.D.) heeft gefungeerd . Als u hier wandelt volg dan het pad ‘Djalan Peringatan’ (Herinneringspad). Verderop komt u uit bij het kunstwerk ‘Vriendschap’ in de vorm van een bank. Het kunstwerk is vervaardigd door Norbert Simons en symboliseert de vriendschapsband die er was tussen de plaatselijke bewoners en de Ambonezen. Nadat het monument in mei 2022 is onthuld heeft Archief Well het initiatief genomen om deze plek een waardige uitstraling te geven. Samen met het info paneel herinnert deze plek aan de periode dat hier van1952 tot 1969 in woonoord de Oude Molen Molukse families waren gehuisvest. Ze werden in Well Ambonezen genoemd.
In 1952 werden de eerste Molukse gezinnen ondergebracht in de groene barakken achter de verwoeste Wellse molen. Al had men een eigen kerk en school, toch groeide er ook een hechte band met de Wellenaren.
Men deed in Well boodschappen, werkte bij tuinders in de omgeving, ging wekelijks naar bioscoop ”Walaria”, bezocht elkaars feesten en ging vriendschappelijk met elkaar om. Men bezocht in Well huisarts Smals als het nodig was en Wijkzuster Tonk van het Groene Kruis kwam geregeld bij de families op bezoek. Vooral de iets oudere jeugd kreeg een goed contact door samen te musiceren en heel wat Wellenaren kregen in die jaren hun eerste gitaarlessen. Daarnaast werd de volleybalsport beoefend, hetgeen in 1961 resulteerde in de oprichting van Volleyclub V.C. Tornado, waar zowel de dames als de heren heel wat overwinningen behaalden, dank zij de goede training door de Molukse jongeren.
Well en de bewoners van het woonoord deelden lief en leed als één grote familie. Vanaf ca.1961 vertrokken de meeste bewoners naar diverse woonwijken in Nederland. Niemand van hen bleef in Well wonen, maar desondanks bleef er, ook na het vertrek van de laatste familie in 1969, een sterke band bestaan. Mede ook door de van tijd tot tijd georganiseerde reünies en de wederzijdse uitnodigingen voor bruiloften en verjaardagen.
Meer weten over Woonoord 'de oude molen', kijk op de site van Archief Well
(De kapel bevindt zich aan het einde van de doodlopende weg aan de linkerzijde. De doodlopende weg bevindt zich tegenover de ingang van het vakantiepark Leukermeer iets richting Bergen)
In 1705 bouwde de op de Kamp wonende Derck Daemen 't eerste kapelletje tegenover zijn hoeve "de Kamperhof" aan de grote veldweg, die door de weilanden van Well liep richting de Maas naar Maashees. Men noemde het in Well: Helligenhuuske van Onze Lieve Vrouw ter Nood. Dit Heiligenhuisje midden tussen de weiden was het doel van bedevaarten voor zieken in stervensgevaar. Ook kwam de kapel in gebruik bij de z.g. Emmaüsgangers. Op Paasavond ging men tegen de avond naar deze kapel om de verschijning van Jezus op zijn Verrijzenis dag aan de Emmaüsgangers te vieren.
In 1886 liet Peter Hannes Daemen het beschadigde kapelletje herstellen. In de loop van de jaren had het veel geleden van hoog water, ijsgang, baldadigheid en landlopers.
Op 22-03-1893 liet de familie Jan Joseph Daemen - Sijberts er een nieuw beeld van "Onze Lieve Vrouw ter Nood" in plaatsen. Dit was een gotisch triptiek, vervaardigd door de kapelaan van Bergen, Jan van Soest, een priester-kunstenaar.
Met de komst van de watergeul tussen Well en Aijen is het kapelletje op 4 juli 2015 ca. 500 meter richting Kampweg verplaatst. Nu staat het nabij "de Piloriushof" (de Kamp 12).
Meer weten over de kapel Onze lieve Vrouwe in nood, kijk op de site van Archief Well
Reindersmeer In het najaar van 1969 werd begonnen met de bouw van de sluis ten oosten van de Rijksweg. De sluis was noodzakelijk in verband met de exploitatie van de terreinen in dit gebied van de Reinderslooi. De kosten van de sluis waren ƒ12.000.000,- Tot in 1971 werd er gebouwd aan de sluis. Tussen 1971 en 2001 voeren 22.500 schepen met zand en grint door deze sluis
Het Reindersmeer dankt zijn naam aan het bosgebied Reinderslooi, in het plaatselijke dialect: Rendersloj. Deze naam wordt al in 1772 genoemd. Rondom het 45 meter diepe en 130 ha. grote Reindersmeer speelt de natuur de hoofdrol. De oevers zijn begroeid met heide, gras, mossen en andere planten. Zwemmen en vissen zijn hier niet toegestaan. Het meer en zijn omgeving vormt een belangrijke, natuurlijke schakel in de Maasduinen tussen de Bergerheide en de Hamert. Op 12 mei 2012 werd door Stichting het Limburgs Landschap het bezoekerscentrum 'De Maasduinen' geopend. Het is een uniek gebouw, letterlijk hangend in de oude sluisbak die het Reindersmeer verbindt met het Leukermeer. In de nabije omgeving van het bezoekerscentrum werd een groot speelbos aangelegd: 'de Boskoel'. Vanaf bezoekerscentrum De Maasduinen loopt de waterboulevard langs de zuidzijde van het Leukermeer naar de Kampbrug. Op het smalle deel fiets of wandel je langs de fraaie panoramatrap.
De ontwikkeling van dit gebied veranderde het aanzien van het dorp wezenlijk. De afgraving stond aan de basis van de enorme vlucht die het toerisme rondom Well sindsdien heeft genomen en met de verdere ontwikkeling van het project Maaspark Well zal dit alleen nog maar toenemen..
Meer weten over het Reindersmeer en de sluis van Well, kijk op de site van Archief Well
Well heeft zijn ontstaan te danken aan de Maasovergang. Een bocht in de Maas zorgt er voor dat de rivier hier niet van zuid naar noord stroomt, maar van oost naar west. Zo was het in lang vervlogen tijden al gemakkelijk om met een bootje de Maas over te steken. Gezien de bijzondere ligging van het dorp, direct aan de Maas op een hoog punt en aan een knooppunt van wegen hadden de Romeinen hier al een Maasovergang en belangrijke aanlegplaats voor de doorgaande route Colonia Ulpia Trajana (Keulen, Xanten). Steeds heeft Well deze overgang gehouden, eerst met boten en later een veerpont, tot in 1954 de vaste oeververbinding in de vorm van een Baileybrug kwam. Vanaf 1641 gingen de bedevaartgangers via de pont en de Kevelaersedijk naar het naburige Mariaoord Kevelaer.
In de Heerlijckheid Well kon men in vroegere tijden op zes plaatsen de Maas per veer oversteken: het veer van Well, de Wanssumse Staay tegenover het Elsteren, en de Beekerstaay (Vierlingsbeek) tegenover Bergen. Er waren drie grote veren, die ook paarden met wagens konden overzetten. En dan waren er nog drie kleine of voetveren, alleen bestemd voor het oversteken van mensen en dieren: het veer te Ayen, het veer, dat Maashees met de Kamp in Well verbond en het Blitterswijckse veer, dat overvoer naar Wellerlooi. Vanaf de Romeinse tijd stond aan de overkant van de Maas, op de z.g. "Romeinse driehoek" slechts één huis, dicht bij het veer: De Kooy. Deze driehoek was tot het jaar 1798 tiendplichtig aan de kasteelheer van Well.
Het Wellse veer werd in het jaar 1401 uitdrukkelijk vermeld bij de goederen van de Heerlijckheid Well en de Heren van het Wellse kasteel hebben hun veerrecht altijd met ijver verdedigd, totdat de Fransen in 1798 een eind maakten aan de "Heerlijcke rechten". Sindsdien was het Wellse veer domeingoed.
De familie Kessels was in de 19e eeuw generaties lang schipper / veerman in Well. Daarna was de familie Drissen meer dan 40 jaar huurder van het Rijksveer in Well, dat in die tijd een van de drukste Maas overgangen van Limburg was. De veerman stond in ons dorp in hoog aanzien, het was een zwaar maar belangrijk beroep. In de pachtovereenkomst stond o.a. dat de veerlieden moesten beschikken over "een goed, zedig gedrag en beleefd dienden te zijn jegens het publiek". Bij normale weersomstandigheden dienden er twee veerlieden de pont te bedienen, bij hoog water vier. Hogere militairen, ambtenaren en boden in dienst van het gouvernement moesten gratis worden overgezet. De veerman mocht maximaal een kwartier wachten wanneer er onvoldoende passagiers voor een overtocht waren.
In oktober 1944 bombardeerden geallieerde vliegtuigen het veer. Enkele bommen ontploften in de Maas. De veerpont werd nauwelijks geraakt, maar het dorp leed grote schade.
Op 3 september 1954, de dag van de opening van de Koninginnebrug ( Baileybrug) moest veerman Martin Drissen met weemoed terugdenken aan de vervlogen jaren op de Maas te Well. Het overvaren was voorgoed afgelopen. Later zou het veer nog incidenteel in dienst genomen worden, bijv. als er herstelwerkzaamheden aan de brug moesten worden uitgevoerd. In november 1976, toen de Baileybrug gesloten werd voor vrachtverkeer, kwam er tijdelijk weer een pont varen tussen het Wellse Veerhuis en de Kooy in Wanssum.. De aanlegplaats van het veer bestaat nog steeds en ligt onder water. Van tijd tot tijd, als Rijkswaterstaat onderhoud pleegt aan de Maas en hiervoor de stuwen strijkt, loopt de rivier letterlijk leeg en zo was ook in 1997 de oude veerstoep van kinderkopjes weer voor enkele weken zichtbaar. Zo ligt er onder dat spannend spiegelende wateroppervlak dat ook zo onstuimig tekeer kan gaan en soms het dorp kan isoleren een verhaal verscholen dat vertelt over het rijke verleden waarin de Maasovergang in het oude dorpscentrum zo’n belangrijke rol speelde: d’n ālde vèèrstoep.
Meer weten over veer van Well, kijk op de site van Archief Well
Het kerkhof ligt aan de Grotestraat tussen de huisnummers 7a en 11. (vanuit het knooppuntenbord links naast de kapel) Het is een beschermd monument en opgenomen in het register ingevolge artikel 6 van de Monumentenwet 1988. Omschrijving: Kerkhof met benedenste muurwerk van de oude St. Vituskerk, die in 1944 verwoest werd. Op deze plek stond ook eeuwenlang deze parochiekerk. De vermelding ‘Parochia Welle’ komen we voor het eerst tegen in een akte uit 1251.
Op dit oude kerkhof aan de rivier zijn meer dan duizend jaar Wellenaren begraven. Men kan het nog gaan zien op het stevige ommuurde vroegere kerkhof, waar men fundamenten van drie vroegere kerken heeft blootgelegd en met de door vroegere generaties gebruikte stenen heeft aangegeven. Het grondpatroon van mergelfundamenten van het oudste kerkje, dat in 1586 werd verwoest, vindt men er. Ook nog enkele funderingen en bovendien nog muurresten van de eenbeukige zeventien-eeuwse kerk uit 1615. Buitenom gemarkeerd door eerbiedwaardig oude zerken, vindt men tenslotte de begrenzing van de St. Vituskerk, zoals Well die tot 1944 kende en die op 10-07-1844 werd geconsacreerd, nadat het oude bedehuis in 1841 was afgebroken. De troosteloze ruïnepartij, die men hier na de bevrijding aantrof, werd in de jaren 1950 herschapen in een waardige herinneringsplaats aan ’t oude Well.
De adel van het kasteel werd in de grafkelder onder het koor van de kerk bijgezet. Freule Marianna von Evers van Aldendriel werd als allerlaatste bijgezet in juli 1878. Burgemeester Gérard Peters schreef: "Bij gelegenheid van de begrafenis heb ik nog in den grafkelder rond gekeken; er stonden vele kisten in nissen, enkele op den grond en ook de Freule werd daar neergezet, aangezien alle nissen waren gevuld." Na de Tweede Wereldoorlog is het dek van de grafkelder ingestort. De grafkelder is niet ontruimd maar volgestort met puin toen de kerk afgebroken werd. Alle kasteelbewoners die er ooit begraven zijn liggen nog op het oude kerkhof.
Uit de afgelopen vijfhonderd jaar stonden er na de Tweede Wereldoorlog nog veel gedenktekens van steen, hout en smeedijzer. In de loop der jaren zijn er veel van geruimd, kapot gegaan en verdwenen. Het oudste van de grafkruizen die aan de muur staan dateert uit 1574.
Well lag van 12 oktober 1944 tot 3 maart 1945 in de frontlinie. In hun opmars naar de Maas bombardeerden de geallieerden zo goed als alle kerktorens die in handen van de bezetter waren en dus een uitstekende uitkijkpost waren. De kerk was dusdanig beschadigd dat ze werd afgebroken. Er werd een nieuwe kerk gebouwd aan de Hoenderstraat die in 1958 gereed kwam. Totdat het zover was werden na de oorlog de kerkdiensten gehouden in de Tiendschuur van kasteel Well. De naastgelegen Vituskapel is in 1954 gebouwd als herinnering aan de oude parochiekerk. De kapel is op initiatief van Archief Well in 2021 volledig opgeknapt. En anno 2024 zet een werkgroep zich in om deze historische plek te restaureren, te conserveren en te ontwikkelen tot een ‘Rustpunt aan de Maas’.
Meer weten over het oude Kerkhof aan de Maas, kijk op de site van Archief Well
In 1963 werd door de N.V. Centrale Industriezand Voorziening te Nijmegen (C.I.V.) begonnen met het grootste project uit die tijd in de gemeente Bergen: de winning van industriezand en grind uit de Wellse Maasduinen voor o.a. de betonindustrie. Het belang dat de hele gemeente bij dit project had was het verkrijgen van belangrijke inkomsten uit de voor afgravingen beschikbaar gestelde gemeenteterreinen. De Maasduinen vormen de langste rivierduinengordel van Nederland en zijn ontstaan door een samenspel van water, wind en mens. Uiteindelijk leidde dit tot wat het nu is een natuur-, recreatie-, en watersportgebied rondom het Leukermeer.
De Maasduinen dankt zijn naam aan de opvallende stuifzandruggen die paraboolduinen worden genoemd. Deze paraboolduinen zijn ontstaan tegen het einde van de laatste ijstijd. Door de wind werd dit zand opgeblazen tot zandruggen en hoefijzervormige duinen.
Rivieren hebben een grote invloed op het landschap waar ze doorheen stromen. Ze breken materiaal af, transporteren het en zetten het ergens anders weer af. Stromend water heeft voldoende energie om klei, zand en zelfs grind mee te voeren. Zodoende zit er veel zand en grind in het gebied in de grond. Zand en grind zijn belangrijke basisproducten voor de bouwnijverheid, de wegenbouw inbegrepen. Tot 2001 zijn er miljoenen tonnen zand en grind afgegraven. Hierdoor ontstonden het Leukermeer, het Reindersmeer en Seurenheide. Op 28-08-1962 werd door de gemeenteraad van Bergen besloten tot het aangaan van de grindwinning in 't Leuken (tussen Maas en Rijksweg) en de Bergerheide en Reinderslooi. Op 14-03-1963 werd deze overeenkomst ondertekend.
In april 1964 kon de eerste specie worden afgevoerd. In 1965 werd begonnen met de bouw van de brug in de Kampweg, die op 08-09-1966 in gebruik werd genomen. Tot 01-10-1969 werd in totaal 11.086.895 ton grint en zand afgevoerd. Mooi en interessant om te zien hoe van een groot stuk land in het Leuken en op de Kamp in Well, dit gebied is ontstaan. Compleet met de brug over de Kampweg en de Rijksweg.
Het Leukermeer is een 80 ha. grote recreatieplas en staat in open verbinding met de Maas. Voor de waterliefhebbers is het een goede plek om te vertoeven. Via de voorhaven is het Leukermeer en de Jachthaven " 't Leuken" vanaf de Maas bereikbaar. Door de ontzandingen is hier in de loop der jaren een groot watersportcentrum ontstaan. In dit prachtige gebied zijn veel voorzieningen, zoals jachthavens, een groot vakantiepark, een dag strand, camperplaatsen, wandel- en fietsroutes. In 1993 en 1995 trad de Maas fors buiten haar oevers. Deze ervaringen leerden dat het Maasdal onvoldoende beschermd is tegen hoogwater. Sinds die tijd wordt op tal van plaatsen hard gewerkt om nieuwe overstromingen van de Maas te voorkomen. De gemeente Bergen heeft het plan Maaspark Well uitgewerkt. Een plan waarin alle aspecten van veiligheid aan bod komen, maar ook natuur, toerisme, ondernemen en infrastructuur. De aanleg van de hoogwatergeul tussen Well en Aijen en het vergroten en verdiepen van de voorhaven van het Leukermeer zijn belangrijke onderdelen van dit plan.
Meer weten over het Leukermeer, kijk op de site van Archief Well
